Enerji alanında tertipleri kapsayan öneri kanunlaştı

Kanunla maden arama ve işletme ruhsatlarının verilmesi, birleştirilmesi, zamanlarının uzatılması, devir ve intikalleri ile etrafla geçim değeri iadelerine ait başvurular dışında, vadesi geçmiş borç vaziyetini gösterir evrak aranılması gerekliliği kaldırılacak.

Maden Kanunu’na göre ruhsat kıymetinin tamamının ocak ayının sonuna kadar yatırılmaması halinde, her ay için ayrı ayrı yüzde 4 gecikme zammı uygulanacak ve bu sayı haziran sonuna kadar ruhsat değeri olarak yatırılacak, aksi halde ruhsat iptal edilecek.

Ruhsatların zaman uzatım arzlarında, ruhsat zamanının bitiş tarihinden en geç 12 ay evvelinde arzda bulunma koşulu getiriliyor. Bu mükellefliğe uymayan ruhsat sahiplerine 100 bin lira yönetimsel para cezası uygulanacak, ruhsat zamanının bitiş tarihinden en geç 6 ay evveline kadar da belirtilen mükelleflikleri yerine getirmeyen ruhsat sahiplerinin arzları yalanlanarak ruhsatları zaman sonunda iptal edilecek ve alakalı saha ihale yoluyla ruhsatlandırılacak. Rödövans kontratıyla çalışılan ruhsat sahalarında, devralanın heyeti işletme kapasitesi veya şerh edilen kontrattaki kapasiteyi aşmayacağı doğrultusunda vereceği vaade istinaden, alakalı alan için tanınan tüm muafiyetler ve madencilik faaliyetleri kapsamında alınan tam izinler, devredilen ruhsatlarda da aynen korunacak.

Maden Kanunu kapsamında işletme izni veya Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce izin verilmiş rödovans kontratı olmaksızın işletme izni alanı dışındaki mücavir sahalara yirmi metreye kadar taşmalar hariç olmak üzere, maden ocağı açılması, maden üretilmesi veya faaliyetleri durdurulmuş maden sahalarında yapım faaliyetlerinin durdurulmasına neden olan vaziyetlerin düzenlenmesi veya işletme güvenliğine müteveccih faaliyetlerin dışında yapım faaliyetinde bulunulması fiillerini işleyenlere 3 seneden 5 seneye kadar mapus ve 20 bin güne kadar adli para cezası verilecek.

“Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası” geliyor

Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na, Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası OTSP tanımı eklenecek. OTSP, doğal gaz sisteminden faydalanan lisans sahiplerince doğal gazın alım-satımının ve dengeleme harekâtlarının yapıldığı piyasalar, ileri tarihli fiziksel teslimat gerektiren doğal gaz piyasaları ve Enerji Piyasası Tertip Etme Heyeti Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından tanımlanan değişik doğal gaz piyasası harekâtlarının asıllaştırıldığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nin tertip ettiği piyasayı içerecek.

Organize toptan doğal gaz satış piyasasının faaliyete geçmesiyle doğal gaz piyasa derinliğinin daha da çoğalacağı düşünüldüğünden, mükellefliğini yerine getirmeyen/getiremeyen lisans sahiplerinin olması gidişatında sistem işleyişinin topallamaması için Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na “son kaynak tedariki” tanımı ilave edilerek, yeni bir mekanizma geliştirilecek.

Doğal gaz kullanımının ülke genelinde yaygınlaştırılmasına basitlik

Üretilen doğal gazın, mesajım ağı aracıyla iletilmesinin teknik ve ekonomik olarak uygun olmadığına Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun karar vermesi ve yapım yapan toptan satış işletmesinin kendi üzerine düşen mükelleflikleri yerine getirmesi kaydıyla yapım işletmeyi tarafından dağıtım ağına irtibat yapılarak üretilen doğal gaz, dağıtım firmasınca satın alınacak. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, lüzumlu hallerde bu kapsamda satın alınacak doğal gaz kıymetini tanımlayacak.

LNG ihracatı yapmak isteyen tüzel bireyler, ihracat lisanslarına kaydolunması ve yurt içinde teslim faaliyetinde bulunmamaları koşuluyla, LNG taşıma faaliyetinde bulunabilecek.

Dağıtım firmaları, boru hatlarının erişmediği bölgelerde LNG veya CNG ile besleme usulüyle doğal gaz dağıtımı yapabilecek.

Dağıtım firmaları, LNG veya CNG kuruluş yatırımlarını kendileri yapabilecekleri gibi bu faaliyetleri hizmet alımı yoluyla da reelleştirebilecek ancak LNG ve CNG’nin doğrudan satışında bulunamayacak.

Acil vaziyet veya mücbir hallerde mevcut mesajım ve dağıtım ağları, LNG veya CNG ile beslenebilecek. LNG ve CNG faaliyeti asıllaştıran lisans sahipleri, acil vaziyet ve mücbir hallerde mesajım ve dağıtım işletmelerinin arzlarını karşılamakla mükellef olacak.

Yapı kayıt dokümanı alan yapının bulunduğu bölgenin, uygulama imar tasarıyı olmaması veya uygulama imar tasarıyı olmakla beraber yolların imar mevzuatına uygun açılmaması halinde; alakalı belediyenin meclis kararı alarak bu bölgelerde yapılacak ağların imal tarihinden itibaren 10 sene içinde deplase edilmesi gerektiğinde, yatırımın deplase edilen kısmıyla alakalı tüm maliyetleri listeleneceğini vaat etmesi koşuluyla doğal gaz dağıtım firmaları tarafından bu bölgelere ağ yatırımı yapılabilecek.

Doğal gaz dağıtım işletmelerinin dağıtım bölgelerine ilave edilecek yeni genişleme bölgelerinde mesken yeri belediyesince doğal gaz dağıtım firmasına yatırım yapılması arzında bulunulması halinde; alakalı dağıtım işletmesinden güvence, hakimiyetlik hizmet değeri, kaplama değeri, taban/alan yıkım değeri, kazı döküm değeri ve eşi isimlerle rastgele bir bedel alınmayacak ve altyapı kazı alanının üst kaplamaları alakalı belediyece değersiz yapılacak.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, bir harcayıcıya kontrat süresi içinde doğal gazı tedarik etmekte olan işletmelerin iflası, lisanslarının iptal edilmesi veya organize toptan doğal gaz satış piyasası çerçevesinde mükellefliklerini yerine getirmemesi neticesinde temerrüde düşmesi gibi sebeplerle doğal gaz tedarik edilemeyen veya özgür harcayıcı olma hakkına sahip olduğu halde gaz tedariki sağlanamayan harcayıcılara gaz talebi sağlamak için bir veya birden fazla lisans sahibini son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirebilecek.

Cumhurbaşkanı kararıyla ayrı birer firma kurulabilecek

Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı ile alakalı kamu iktisadi girişimleri ve bunların bağlı ortaklıkları tarafından yurt dışında kurulan, özellikle petrol, doğal gaz ve madencilik alanlarında faaliyet gösteren işletmelerin, Türkiye’deki şubelerinin bulunduğu yerlerde mevzubahisi işletmelerin ortaklarınca; işletme mevzuları, ticaret unvanları, anaparaları ve ortaklık hisseleri aynı kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanı kararıyla ayrı birer firma kurulabilmesine olanak sağlanacak.

Bu işletmeler, Türk Ticaret Kanunu’nun düzenlemeye ters olmayan kararlarına göre, Hazine ve Maliye Bakanlığının fikri de alınmak suretiyle hazırlanacak temel kontratlarının patent ve bülteniyle faaliyete geçecek.

Kurulan işletmeler faaliyete geçmelerinin ardından en geç 6 ay içinde yurt dışındaki firmalarla yapacakları protokollerle yurt dışındaki işletmelerin her türlü haklarını, alacaklarını, mükellefliklerini, taşınırlarını ve taşınmazlarını, gemilerini ve araçlarını, ruhsatlarını ve lisanslarını, fikri ve sınai haklarını, beynelmilel kuruluşlar ve işletmeler nezdindeki paylarını ve ortaklıklarını, kontratlarını ve kredi uyuşmalarını, vasıtalarını, gereçlerini ve malzemelerini, yazılımlarını ve ekipmanlarını, yazılı ve elektronik civardaki kayıtlarını ve değişik belgelerini, taraf olduğu davaları ve icra takiplerini, mevzubahisi tertip etmenin yürürlüğünden evvelki borçlarını ve personelini devralabilecek.

Devir harekâtlarının bitirilmesiyle yurt dışında kurulan işletmelerin Türkiye’deki şubeleri arz üzerine tasfiyesiz terkin olunacak. Bu devirlere ait tam devir, temlik ve intikal operasyonları ile bu harekâtlardan doğan hasılatlar ve bu operasyonlarla alakalı olarak tertip edilecek her türlü kontrat, protokol ve kağıtlar damga aidatı dahil her türlü ödenti, fotoğraf, harç ve eşi mali mükellefliklerden ödün yakalanacak.

Bu devir operasyonlarına ve protokollere ait olarak ortaya çıkabilecek kararsızları gidermeye Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanı yetkili olacak. Alakalı mevzuatta yurt dışındaki firmalara yapılan atıflar, devir harekâtlarının bitirilmesinin ardından alakasına göre Türkiye’de kurulan firmalara yapılmış sayılacak.

Tertip Etme kapsamındaki devirler katma kıymet aidatından ödün yakalanacak. Bu kapsamda yapılan operasyonlar için yüklenilen ödentiler, ödentiye tabi operasyonlar sebebiyle hesaplanan ödentiden indirilecek. İndirim yoluyla giderilemeyen ödentiler iade edilmeyecek.

Bu işletmeler hakkında; Harcırah Kanunu, Araç Kanunu, Devlet İhale Kanunu, ceza ve ihalelerden menedilme kararları hariç Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Kontratları Kanunu, Türk Ticaret Kanunu’nun kuruluşa ve patente, ayni ve nakdi anapara konulmasına, anapara ve kanuni yedek akçelerle alakalı olarak kendiliğinden sona ermeye ait kararları, 233, 399, 527 ve 631 rakamlı Kanun Hükmünde Kararname ile kamu müessese ve kuruluşlarına personel alınmasına dair alakalı mevzuat kararları uygulanmayacak.

Ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi teftişine ait, Kamu İktisadi Girişimleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Sorgulanmasının Tertip Edilmesi Hakkında Kanun’un, “genel görüşmeye tabi olan kuruluşlar” başlıklı maddesinin kararları uygulanacak. Kurulan firmalarda İş Kanunu’na tabi personel istihdam edilecek.

Kurulan işletmelerin; ortaklık yapısını değiştirmeye, yurt içinde ve yurt dışında firma kurmasına veya bir firmaya yüzde 50’den fazla payla ortak olmasına karar vermeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Türkiye enerji piyasasını negatif etkileyen kış aylarında doğal gaz kaynaklı yaşanması mümkün kesinti ve kısıntıların bertaraf edilebilmesi, sistem ve talep güvenliğinin sağlanabilmesi için BOTAŞ tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımı, Kamu İhale Kanunu’nun dışında yakalanacak.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının, denizlerde muhakkak faaliyetleri açısından mülk ve hizmet alımı ile imal işlerini rastgele bir parasal limit korumaksızın, Kamu İhale Kanunu kapsamında yapabilmesine ait tanınan ödün karar, BOTAŞ ve bu işletmelerin bağlı ortaklıkları ile yurt dışında kurdukları işletmelerin; petrol ve doğal gaz arama, sondaj, yapım, taşıma, depolama ve gazlaştırma faaliyetlerini de içerecek biçimde yine tertip edilecek. Mevzubahisi ödün, karadaki faaliyetleri de içerecek.

YEK değeri Türk lirası olarak tanımlanabilecek

Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Heyetinde kabul edilen Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Farklılık Yapılmasına Dair Kanun, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Yapımı Emelli Kullanımına Ait Kanun’da farklılık yapıyor. Buna göre, YEK değeri Türk lirası olarak tanımlanabilecek.

30 Haziran 2021 tarihinden sonra şirkete girecek yerli aksam kullanan, YEK evraklı yapım kuruluşları ile tüketim kuruluşunun gereksinimini karşılamaya müteveccih kurulacak lisanssız yapım kuruluşları için yerli katkı maliyetleri, bu maliyetlerin aktüellenmesi, uygulanacak zaman ve uygulamaya ait mevzular Cumhurbaşkanı kararıyla tanımlanacak.

Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten ve bu madde kararına tabi olmak istemeyen tüzel bireyler, lisansları kapsamında özgür piyasada satış yapabilecek.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretenlerin yanı gizeme lisanssız elektrik yapım faaliyetinde bulunanlar da lüzumlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri halinde “I” rakamlı cetveldeki maliyetlerden 10 sene vakitle yararlanacak.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yapım kuruluşlarının yatırım ve işletme yarıyıllarının ilk 10 senesinde uygulanan kira, izin ve irtifak indirimleri, lisans tarihinden itibaren 10 sene süresince uygulanacak ve 31 Aralık 2025 tarihine kadar şirkete girecek işletmeleri içerecek.

Yürürlük tarihinden evvel yapılan müsabakalar kapsamında sıfır veya sıfırdan minik öneri maliyeti ile kapasite tahsis edilen tüzel bireyler, yerli katkı maliyetlerinden yararlanamayacak.

2014 ve 2015 tarihleri arasında yapılan güneş enerjisine dayalı ön lisans müracaatlarına ait müsabakalar kapsamında kapasite tahsisi asıllaştırılan yapım kuruluşları için müsabaka neticeyi öneri edilen katkı hisseyi meblağı, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra şirkete girilmesi gidişatında da alakalı mevzuat kapsamında ödenecek.

15 Şubat 2011 ile 13 Eylül 2011 tarihleri arasında yapılan rüzgar enerjisine dayalı lisans müracaatlarına ait müsabakalar kapsamında kapasite tahsisi asıllaştırılan yapım kuruluşları için müsabaka neticeyi öneri edilen katkı hisseyi, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra şirkete girilmesi gidişatında da verilecek.

Yönet hisseyi üst limitine TÜFE bedeli kadar çoğalış

Kanunla, 10 Mayıs 2019 tarihinden itibaren irtibat uyuşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanılan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik yapım faaliyetleri kapsamındaki kuruluşlara YEK Destekleme Mekanizması kapsamında uygulanacak maliyetler tanımlanıyor.

Kanuna göre, jeotermal sıvının, doğrudan veya dolaylı olarak seralarda elektrik yapımı ve ev ısıtmasında kullanıldığı kuruluşlarda gayrisafi hasılatının yüzde 1’i meblağında yönet hisseyi ödenecek.

Sıvının doğrudan veya dolaylı olarak kaplıca veya değişik alanlarda kullanıldığı kuruluşlarda ise kullanılan yılık toplam ısı enerjisi bedeli ve reenjeksiyon vaziyeti dikkate alınarak kullanılan suyun bir metreküpü 1,5 lirayı geçmeyecek biçimde, hesaplama usulü bakanlık tarafından idaremelikle tanımlanacak biçimde yönet hisseyi ödenecek. Bu yönet hisseyi üst limiti her sene ocak ayında yayınlanan senelik TÜFE bedeli kadar artırılacak.

Yönet hisseyi, sıvının doğrudan ve dolaylı olarak seralarda elektrik yapımı ve ev ısıtmasında kullanıldığı kuruluşlarda her sene haziran ayı sonuna kadar kaplıca ve değişik alanlarda kullanıldığı kuruluşlarda ise idaremelikte tanımlanan yarıyıllarda yönete ödenecek.

Tahsil edilen meblağın 5’te 1’inin, yönet tarafından kaynağın bulunduğu megakentlerde ilçe belediyesi olmak üzere alakalı belediye veya köy tüzel şahsiyetine 10 iş günü içinde ödenmesi gerekecek. Yatırım izleme koordinasyon başkanlıkları, yönet hissesinden kalan kısmı genel bütçeye kazanç kaydolunmak üzere İçişleri Bakanlığı merkez muhasebe üniteyi hesabına aktaracak. Kazanç kaydolunan meblağlar karşılığını, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarına aktarılmak üzere İçişleri Bakanlığı bütçesine tahsisat ilave etmeye İçişleri Bakanı yetkili olacak.

Ruhsat sahibi tarafından yönet hisseyi hesaplamasında kullanılan su ölçüsünün tanımlanmasında kanunsuzluk yapıldığı veya firari kullanım tespit edilmesi halinde yönet tarafından 500 bin lirayı geçmemek üzere ruhsat sahibine bir evvelki senede kullandığı su ölçüsünün karşılığının 2 katı oranında yönetimsel para cezası tahakkuk ettirilecek. Yönetimsel para cezası ölçüyü 20 bin liradan alt olamayacak, aynı fiilin ruhsat yarıyılı içerisinde 3’üncü kere tekerrürü halinde güvence irat kaydolunarak ruhsat iptal edilecek.

Jeotermal sahalar ekonomiye daha süratli kazandırılacak

Kanunla, jeotermal sahaların daha süratli bir biçimde ekonomiye kazandırılması emeliyle sahaların taksit ihtimaliyle ihale edilmesi, Maden Kanunu’nda olduğu gibi kamu müesseselerine değeri karşılığı doğrudan veya kazanç paylaşımı temeliyle kamu müessese ve kuruluşları ile bunların bağlı ortaklıklarına devredilmesi kastediliyor.

Buna göre, Maden Muayene ve Arama Genel Müdürlüğü Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğümarmara Üniversitesi, jeotermal ve doğal mineralli su kaynak aramalarını ruhsat harcından ve güvencesinden muaf olarak ruhsat alarak yapacak.

Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğümarmara Üniversitesinin arama ruhsatı aldığı sahalarda kaynak varlığı tespit etmesi halinde, bu alan Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğümarmara Üniversitesi tarafından Devlet İhale Kanunu’na göre ihale edilecek veya değeri karşılığında veya kazanç paylaşımı temeli ile kamu müessese ve kuruluşları ile bunların bağlı ortaklıklarına Bakan onayıyla devredilebilecek.

Operasyonlarına başlanan sahanın devir veya ihale süreci bitirilinceye kadar ruhsata ait vakitler duracak. Devralan müesseseye veya ihale üzerinde kalan istekliye bu alanda yönetçe işletme ruhsatı verilecek. Sahanın, mevzubahisi usullerden biriyle devredilmesi gidişatında oluşacak kazançtan Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğümarmara Üniversitesinin yaptığı giderler alındıktan sonra kalan ölçü Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğümarmara Üniversitesi ve yönetçe denk paylaşılacak.

Bakan onayıyla devredilen sahaların, devralan kamu müessese ve kuruluşları tarafından bağlı ortaklıkları dışında ihalesiz olarak devri muhtemel olmayacak.

Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğümarmara Üniversitesi tarafından kaynak varlığı tespit edilerek ihale edilen alanların satışlarına ait ihale değerleri taksitlendirilmek suretiyle ödenebilecek. Taksitlendirme ilk taksiti peşin olmak üzere senelik ödeme biçiminde, en fazla 6 taksit olabilecek ve taksit ölçüyü ihale duyurusunda tanımlanacak. İhale kıymetinin taksitle ödenmesi halinde taksit zamanının en az 2 katı süreli ve toplam taksit meblağı kadar güvence mektubu alınacak.

Kanunla, turizm emelli faaliyet gösteren kaplıca ve termal otellerden 2020’de tahsil edilmesi gereken yönet hisseyi, müracaat koşulu aranmaksızın 20 Aralık 2021’e kadar ertelenecek. Bu alacaklar, ertelenen zaman sonunda rastgele bir zam veya faiz uygulanmadan tahsil edilecek, tahsil edilmiş olanlar iade edilmeyecek.

Geri ödeme süresi 10 seneden 5 seneye indiriliyor

Elektrik Piyasası Kanunu’ndaki “dağıtım ağı”, “harcayıcıların iç tesisatını ve üreticilerin şalt sahasını dağıtım sistemine bağlamak üzere kuruluş edilen irtibat hatları hariç dağıtım kuruluşu” olarak belirleniyor.

İşleyişin basitleştirilmesi için tarifesi düzenlemeye tabi olanlar hariç değişik lisans veya ön lisans sahiplerinin ortaklık yapıları takip edilecek, ancak bunların lisansa derç edilmesi gibi ilave bürokratik iş ve operasyonlar yapılmayacak. Rekabet ve tekelleşme hususları ile lisans ve ön lisans yaptırımlarının lisans ve ön lisans sahiplerine uygulanabilmesi için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından ön lisans ve lisans sahiplerinin ortaklık yapıları takip edilmeye devam edilecek, lüzumlu temkinler alınacak.

Tertip Etmeyle, Türkiye Elektrik Mesajım Anonim İşletmesinin TEİAŞ misyon ve mükellefliklerine, “Mesajım sisteminin banal işletme şartları içerisinde işletilmesi ile işletme güvenliği ve tamlığı üzerinde tehlike oluşturan vaziyetlere ait olarak irtibat ve sistem kullanım uyuşmalarında tertip edilen sistem kullanım ihlallerinin takibini yapmak, ihlal vaziyeti tespit edilen tüzel şahıslara sistem kullanım uyuşmasında tertip edilen cezai koşulları ve değişik yaptırımları uygulamak” da ilave ediliyor.

Yapılan yatırımın meblağı, alakalı tüzel birey veya bireyler ile TEİAŞ arasında yapılacak bir kuruluş kontratı ile irtibat ve sistem kullanım uyuşmaları çerçevesinde mesajım sistem kullanım kıymetinden mahsup edilmek suretiyle geri ödenecek. Geri ödeme süresi yapım ve tüketim kuruluşları için daha evvel en fazla 10 sene olarak tanımlanmışken yasayla bu zaman 5 seneye indiriliyor.

TEİAŞ ile imza atılmış ve yürürlükte olan 136 irtibat uyuşmasına ait de düzenlemeye gidiliyor. Buna göre, irtibat düşüncesi oluşturularak kuruluş edilmiş veya edilecek enerji nakil hatları ile alakalı olarak, ön lisans veya lisans sahibi tüzel bireyler tarafından Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’ye müracaatta bulunularak, dağıtım sisteminden irtibat arz edilmesi halinde, irtibat arzı meri mevzuat kapsamında değerlendirilecek. Bu kapsamda TEİAŞ ile yapılan irtibat uyuşması sonlandırılmak suretiyle dağıtım firmasıyla irtibat uyuşması tertip edilecek. TEİAŞ ile yapılan irtibat uyuşması uyarınca kuruluş edilmiş olan enerji nakil hatları ile değişik ağ unsurları, işletme ve bakım hizmetleri karşılığında, alakasına göre alakalı dağıtım işletmeyi veya TEİAŞ tarafından iz değerle devralınacak.

Anadolu Ajansı